Bảo hộ dưới dạng quyền kiểu dáng công nghiệp hay quyền tác giả, có thể bạn chưa biết !
Bối cảnh
Trong một phán quyết gần đây của tòa án, Tòa án Nhân dân cấp cao đã giữ nguyên quyết định của tòa án cấp dưới, trong vụ INTERLEGO AG kiện Tianjin COKO Toy Co., Ltd. (sau đây gọi là COKO) về vi phạm quyền tác giả đối với bộ đồ chơi mô hình Lego. Trong quyết định mang tính bước ngoặt của mình, Tòa án cấp cao đã xác nhận sự bảo hộ song trùng của kiểu dáng công nghiệp theo pháp luật dưới dạng quyền kiểu dáng công nghiệp và quyền tác giả cho tác phẩm mỹ thuật ứng dụng.
INTERLEGO AG, là một công ty Thụy Sĩ, là công ty con của Công ty Lego, một tập đoàn đồ chơi khổng lồ của Đan Mạch được biết đến nhiều nhất với đồ chơi lego (xếp các mảnh ghép vào nhau). Đồ chơi Lego lần đầu tiên được nhập khẩu vào nước này vào năm 1992. INTERLEGO phát hiện ra công ty COKO đang sử dụng những mảnh ghép lồng vào nhau rất giống với mảnh ghép Lego trong một loạt các bộ đồ chơi trẻ em. INTERLEGO đã đệ đơn kiện COKO về việc xâm phạm quyền tác giả dựa trên bằng chứng thu được từ một cửa hàng bách hóa lớn ở một thành phố của nước này.
Tòa án xét xử nhận định rằng với tư cách là một bên ký kết Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật, quốc gia này có nghĩa vụ bảo vệ các tác phẩm văn học và nghệ thuật được tạo ra bởi các quốc gia ký kết công ước. Ngoài ra, Quy chế Thực hiện Công ước Bản quyền Quốc tế của quốc gia này quy định việc bảo hộ các tác phẩm mỹ thuật ứng dụng nước ngoài tại quốc gia mình trong thời hạn 25 năm kể từ ngày các tác phẩm được tạo ra trong khuôn khổ các thành viên của Công ước Berne.
Tòa án xét xử xác định rằng 50 trong số 53 đồ chơi mô hình Lego của nguyên đơn đủ tiêu chuẩn là tác phẩm mỹ thuật ứng dụng. Theo tòa án, kiểu dáng công nghiệp phải đáp ứng các yêu cầu sau đây để được coi là tác phẩm mỹ thuật ứng dụng:
(i) khả năng áp dụng trong thực tế;
(ii) ấn tượng nghệ thuật;
(iii) tính độc đáo; và
(iv) khả năng sản xuất hàng loạt.
Tòa án xét xử đã xác định rằng 33 trong số 50 đồ chơi mô hình Lego đã bị xâm phạm, dựa trên thực tế là các sản phẩm của COKO về cơ bản giống với Lego. Tuy nhiên, 17 bộ đồ chơi mô hình Lego còn lại không bị xâm phạm vì COKO và Lego có rất ít tương đồng. Ngoài ra, 17 bộ đồ chơi mô hình không đủ điều kiện để được bảo hộ quyền tác giả do tính nguyên gốc và sự xung đột lợi ích của các bên ở mức độ thấp. Tòa án đã yêu cầu COKO ngừng sản xuất và bán các sản phẩm vi phạm, xin lỗi công khai trên một tờ báo địa phương và trả cho INTER LEGO khoản tiền bồi thường thiệt hại khoảng 6.000 đô la.
COKO và INTERGEO khiếu nại quyết định của tòa án xét xử và đệ đơn kháng cáo lên tòa phúc thẩm. COKO cho rằng bộ đồ chơi mô hình Lego không phải là tác phẩm mỹ thuật ứng dụng và do đó không thể được bảo hộ theo luật bản quyền của nước này. Trên thực tế, kiểu dáng công nghiệp cần được bảo hộ theo luật về kiểu dáng công nghiệp. Không có bằng chứng nào trong lịch sử tư pháp của đất nước này cho thấy kiểu dáng công nghiệp có thể được hưởng “bảo hộ song trùng” theo luật quyền tác giả và luật kiểu dáng công nghiệp. INTERLEGO đã nộp đơn xin cấp bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp cho bộ đồ chơi xếp hình Lego. Do đó, chúng không được bảo vệ bởi luật bản quyền. INTELLEGO lập luận rằng ba bộ đồ chơi xếp hình Lego không được tòa án xét xử công nhận là tác phẩm mỹ thuật ứng dụng thực chất đã đủ tiêu chuẩn bảo hộ quyền tác giả và do đó cần được bảo hộ. INTERLEGO cho rằng tòa án xét xử đã phạm sai lầm khi kết luận rằng 17 bộ đồ chơi xếp hình Lego không bị xâm phạm với lý do mức độ nguyên gốc của chúng không đủ để được bảo hộ quyền tác giả dựa trên “sự cân bằng lợi ích”.
Tòa án nhân dân cấp cao, tòa phúc thẩm đã giữ nguyên quyết định của tòa án xét xử sơ thẩm. Liên quan đến vấn đề “bảo hộ song trùng”, Tòa án Nhân dân Cấp cao kết luận rằng không có bằng chứng nào cho thấy luật pháp nước này cấm bảo hộ song trùng cho các tác phẩm mỹ thuật ứng dụng của người nước ngoài theo cả pháp luật về quyền tác giả và pháp luật về quyền kiểu dáng công nghiệp. Mặc dù các đơn xin cấp bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp đã được nộp cho bộ đồ chơi xếp hình Lego được nộp đơn đăng ký dưới dạng kiểu dáng công nghiệp, chúng vẫn được bảo hộ đồng thời dưới dạng quyền tác giả.
Bài học cần ghi nhớ
• Một kiểu dáng công nghiệp có thể được bảo hộ theo một trong hai/cả hai cơ chế, tức là cơ chế quyền tác giả và cơ chế kiểu dáng công nghiệp miễn là nó đáp ứng các yêu cầu bảo hộ. Chủ thể quyền SHTT luôn mong muốn có được phạm vi bảo vệ rộng nhất cho kiểu dáng của họ để chống lại mọi hành vi xâm phạm.
• Luật sở hữu trí tuệ của Việt Nam không loại trừ việc kiểu dáng được bảo hộ cả kiểu dáng công nghiệp và quyền tác giả. Do đó, ngoài việc đăng ký kiểu dáng công nghiệp với Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam , bạn nên cân nhắc việc đăng ký kiểu dáng của mình như một tác phẩm mỹ thuật ứng dụng với Cục Bản quyền Việt Nam . Bạn có thể tìm hiểu thêm về những ưu điểm của việc sở hữu Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả tại bài viết : 6 lợi ích khi đăng ký bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam – Tại sao tác phẩm nên được đăng ký với Cục Bản quyền Tác giả Việt Nam?.
• Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả do Cục Bản quyền tác giả cấp có thể giúp chủ sở hữu kiểu dáng thực thi chống lại hành vi vi phạm bị cáo buộc tại Việt Nam nếu hành vi vi phạm bị phát hiện khi đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp mới đang trong giai đoạn thẩm định tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam.
Xem thêm:
• Đăng ký hay là mất, bài học đắt giá từ vụ tranh chấp kiểu dáng công nghiệp điển hình ở Việt Nam
• ST25 – Cuộc chiến giữa những cái tên chưa có hồi kết
• Bị kiện vì sử dụng nhãn hiệu đã được bảo hộ không đúng cách