Đăng ký nhãn hiệu đen trắng hay có màu: Chiến lược bảo hộ nào tối ưu tại Việt Nam?

Mọi yếu tố cấu thành thương hiệu – dù là chi tiết nhỏ nhất – đều có thể trở thành lợi thế cạnh tranh hoặc điểm yếu chiến lược trong nỗ lực chinh phục thị phần và xây dựng lòng tin của người tiêu dùng. Nhãn hiệu, với tư cách là dấu hiệu nhận diện thương mại cốt lõi, không chỉ là biểu tượng trực quan mà còn là hiện thân của uy tín, giá trị và bản sắc doanh nghiệp. Do đó, việc lựa chọn đăng ký nhãn hiệu dưới dạng đen trắng hay phiên bản có màu không nên được nhìn nhận như một thủ tục mang tính hình thức, mà cần được xem là một quyết định pháp lý có ảnh hưởng trực tiếp đến phạm vi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) cũng như hiệu quả trong việc ngăn chặn hành vi xâm phạm quyền trong tương lai.

Với kinh nghiệm thực tiễn chuyên sâu trong lĩnh vực SHTT, KENFOX IP & Law Office phân tích các khía cạnh pháp lý liên quan nhằm lý giải vì sao việc đăng ký đồng thời cả hai phiên bản đen trắng và có màu có thể là một bước đi chiến lược đúng đắn, giúp chủ sở hữu thiết lập nền tảng bảo hộ toàn diện tại thị trường Việt Nam – nơi tiềm năng phát triển song hành cùng những thách thức pháp lý ngày càng tinh vi.

Yêu cầu đăng ký

Theo quy định và thực tiễn đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam, người nộp đơn phải chỉ rõ một cách cụ thể và chính xác các màu sắc cấu thành nhãn hiệu trong đơn đăng ký. Nếu đơn được chấp nhận, mô tả màu sắc sẽ được ghi nhận chính thức trong Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, từ đó xác lập phạm vi bảo hộ pháp lý tương ứng.

Khi nhãn hiệu chỉ được đăng ký dưới dạng đen trắng, quyền bảo hộ chỉ giới hạn trong khuôn khổ hình thức thể hiện cụ thể đó. Các biến thể về màu sắc do bên thứ ba sử dụng – mặc dù có thể tương đồng về bố cục hoặc cấu trúc – vẫn có khả năng không thuộc phạm vi bảo hộ của nhãn hiệu đã đăng ký. Điều này đặt ra thách thức đáng kể trong việc thực thi quyền, đặc biệt trong các trường hợp mà yếu tố màu sắc giữ vai trò thiết yếu trong việc tạo nên tính phân biệt và khả năng nhận diện thương mại của nhãn hiệu trên thị trường.

Trong những tình huống như vậy, bên bị cáo buộc xâm phạm có thể đưa ra lập luận rằng việc sử dụng nhãn hiệu tương tự nhưng khác biệt về màu sắc không tạo ra ấn tượng thương mại tương đồng và không đủ khả năng gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Hệ quả là, việc chỉ đăng ký nhãn hiệu dưới dạng đen trắng có thể không đủ cơ sở pháp lý để xử lý hiệu quả các hành vi xâm phạm mang tính biến tướng về màu sắc.

Tối ưu hóa phạm vi bảo hộ nhãn hiệu: Cân nhắc giữa đăng ký đen trắng và có màu

Theo quy định của pháp luật SHTT hiện hành tại Việt Nam, phạm vi quyền đối với nhãn hiệu được xác lập cụ thể và có giới hạn trong Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, căn cứ vào hai yếu tố cốt lõi: (i) mẫu nhãn hiệu đã được đăng ký và (ii) danh mục hàng hóa và/hoặc dịch vụ kèm theo. Điều này đồng nghĩa với việc quyền bảo hộ chỉ phát sinh và được thực thi đối với chính nhãn hiệu dưới hình thức và nội dung đã được cơ quan có thẩm quyền chấp nhận và ghi nhận. Mọi yếu tố nằm ngoài phạm vi đăng ký – bao gồm cả màu sắc nếu không được mô tả rõ ràng – sẽ không được mặc nhiên bảo hộ.

Trên thực tế, trong trường hợp nhãn hiệu chỉ được đăng ký dưới dạng đen trắng, chủ sở hữu có thể gặp khó khăn trong việc thực thi quyền nếu bên thứ ba sử dụng dấu hiệu tương tự nhưng có sự khác biệt về màu sắc. Mặc dù về mặt cấu trúc, hai dấu hiệu có thể tương đồng, nhưng nếu màu sắc là yếu tố then chốt tạo nên tính phân biệt và mức độ nhận diện trên thị trường, thì việc không đăng ký phiên bản có màu sẽ làm giảm hiệu lực bảo hộ của nhãn hiệu.

Màu sắc, trong nhiều ngành công nghiệp, đóng vai trò như một thành tố đặc trưng của thương hiệu. Người tiêu dùng thường liên kết một số màu sắc cụ thể với sản phẩm hoặc doanh nghiệp nhất định – ví dụ, màu chủ đạo trên bao bì của một thương hiệu nước giải khát có thể trở thành dấu hiệu nhận biết trực quan mạnh mẽ. Trong những tình huống như vậy, việc chỉ đăng ký phiên bản đen trắng có thể không đủ để bảo vệ yếu tố màu sắc đặc trưng mà người tiêu dùng đã gắn liền với thương hiệu. Điều này tạo điều kiện cho các bên bị cáo buộc xâm phạm lập luận rằng việc sử dụng nhãn hiệu với màu sắc khác không tạo ra ấn tượng thương mại tương đồng và không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

Do đó, để thiết lập một phạm vi bảo hộ toàn diện và tăng cường khả năng thực thi quyền, việc chủ động đăng ký cả hai phiên bản đen trắng và có màu của nhãn hiệu là một chiến lược cần thiết. Cách tiếp cận này không chỉ củng cố cơ sở pháp lý trong quá trình bảo vệ thương hiệu, mà còn hạn chế tối đa các rủi ro phát sinh từ hành vi xâm phạm có tính biến thể ngày càng tinh vi trên thị trường.

Chứng cứ về việc sử dụng

Khoản 2, Điều 5.c của Công ước Paris quy định rằng: “Việc chủ sở hữu sử dụng nhãn hiệu dưới hình thức có sự khác biệt về một số yếu tố nhưng không làm thay đổi đặc tính phân biệt của nhãn hiệu so với hình thức đã được đăng ký tại một trong các quốc gia thành viên Liên minh sẽ không dẫn đến việc hủy bỏ hiệu lực đăng ký và cũng không làm giảm phạm vi bảo hộ đối với nhãn hiệu đó”.

Trên cơ sở quy định nêu trên, trong những trường hợp yếu tố màu sắc không đóng vai trò quyết định trong việc tạo nên tính phân biệt của nhãn hiệu, việc sử dụng phiên bản đen trắng có thể được xem là hành vi sử dụng hợp pháp đối với nhãn hiệu đã được đăng ký dưới dạng có màu. Đây có thể là cơ sở pháp lý quan trọng để chủ sở hữu nhãn hiệu phản đối yêu cầu chấm dứt hiệu lực nhãn hiệu do lý do không sử dụng, nếu bị bên thứ ba khiếu kiện.

Tuy nhiên, nếu màu sắc được xác định là yếu tố cốt lõi góp phần tạo nên đặc tính phân biệt của nhãn hiệu, thì việc chỉ sử dụng phiên bản đen trắng có thể không đáp ứng yêu cầu sử dụng thực tế. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ nhãn hiệu bị chấm dứt hiệu lực tại Việt Nam theo yêu cầu của bên thứ ba do không được sử dụng đúng như hình thức đã đăng ký trong thời hạn luật định.

Thiếu rõ ràng trong đánh giá các khác biệt mang tính sáng tạo

Hệ thống pháp luật SHTT hiện hành tại Việt Nam, bao gồm Luật SHTT và các văn bản hướng dẫn thi hành, hiện chưa thiết lập tiêu chí cụ thể để xác định mức độ khác biệt mang tính sáng tạo nào vẫn được coi là không làm thay đổi đặc tính phân biệt của nhãn hiệu đã đăng ký. Trong thực tiễn, việc đánh giá yếu tố này chủ yếu phụ thuộc vào quan điểm chuyên môn của từng chuyên viên thẩm định tại Cục SHTT và được xem xét theo từng trường hợp cụ thể.

Sự thiếu nhất quán và không dự đoán được trong quá trình thẩm định dẫn đến những rủi ro pháp lý đáng kể cho chủ sở hữu nhãn hiệu, đặc biệt trong bối cảnh cần chứng minh việc sử dụng nhãn hiệu hoặc bảo vệ chống lại hành vi xâm phạm. Do đó, để đảm bảo phạm vi bảo hộ được thiết lập một cách toàn diện, đồng thời hạn chế các tranh chấp phát sinh từ sự diễn giải khác nhau trong thực thi pháp luật, chủ sở hữu nên cân nhắc đăng ký cả phiên bản nhãn hiệu đen trắng và có màu.

Xin hưởng quyền ưu tiên

Quyền ưu tiên trong đăng ký nhãn hiệu được xác lập dựa trên đơn đầu tiên yêu cầu bảo hộ đối với cùng một đối tượng nhãn hiệu. Tuy nhiên, việc yêu cầu hưởng quyền ưu tiên đối với nhãn hiệu dưới dạng đen trắng không mặc nhiên được hiểu là bao gồm cả phiên bản có màu của nhãn hiệu đó, và ngược lại. Trong thực tiễn thẩm định, Cục SHTT Việt Nam xem xét nhãn hiệu đen trắng và nhãn hiệu có màu như hai đối tượng đăng ký độc lập, có đặc điểm phân biệt riêng biệt. Do đó, để đảm bảo quyền ưu tiên được công nhận một cách đầy đủ, chủ đơn cần nộp hồ sơ phù hợp với từng phiên bản cụ thể của nhãn hiệu cần bảo hộ.

Lời kết

Việc lựa chọn đăng ký nhãn hiệu dưới dạng đen trắng hay theo hình thức màu sắc thực tế là một vấn đề mang tính chiến lược và đa chiều, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống bảo hộ nhãn hiệu tại Việt Nam đang không ngừng hoàn thiện và phát triển. Trước xu hướng ngày càng phức tạp của các vụ việc xâm phạm và tranh chấp nhãn hiệu tại Việt Nam, việc chủ động xây dựng chiến lược bảo hộ quyền SHTT trở nên hết sức cần thiết đối với các chủ sở hữu nhãn hiệu.

Nền kinh tế phát triển nhanh và môi trường kinh doanh cạnh tranh gay gắt tại Việt Nam đã làm gia tăng vai trò của bản sắc thương hiệu và mức độ nhận diện trên thị trường. Trong bối cảnh đó, các vụ xâm phạm quyền nhãn hiệu ngày càng tinh vi và khó lường, đòi hỏi doanh nghiệp phải tận dụng mọi biện pháp pháp lý có thể để thiết lập và bảo vệ vững chắc quyền sở hữu đối với nhãn hiệu của mình.

Nhằm tối đa hóa phạm vi bảo hộ quyền SHTT và chủ động ứng phó với các rủi ro pháp lý tiềm ẩn, các chủ sở hữu nhãn hiệu nên cân nhắc nghiêm túc việc nộp đơn đăng ký riêng biệt cho cả phiên bản đen trắng và phiên bản có màu tại Việt Nam. Việc áp dụng đồng thời hai hình thức đăng ký không chỉ góp phần thiết lập cơ chế bảo hộ toàn diện đối với nhãn hiệu mà còn tăng cường nền tảng pháp lý vững chắc cho việc phòng vệ trước các tranh chấp hoặc hành vi xâm phạm có thể phát sinh trong quá trình khai thác và sử dụng nhãn hiệu trên thực tế thị trường.

Tại KENFOX, chúng tôi cam kết cung cấp cho Quý khách hàng các giải pháp bảo hộ nhãn hiệu toàn diện và hiệu quả tại Việt Nam. Không đơn thuần giới hạn ở việc đăng ký nhãn hiệu dưới dạng đen trắng và có màu, dịch vụ của chúng tôi được xây dựng trên nền tảng một chiến lược pháp lý tổng thể, nhằm đảm bảo bảo vệ tối đa quyền lợi SHTT trong bối cảnh thị trường và hệ thống pháp luật Việt Nam đang không ngừng phát triển và thay đổi.

Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và am hiểu sâu sắc hệ thống pháp luật về nhãn hiệu tại Việt Nam, KENFOX mang đến những tư vấn chiến lược chuyên biệt, phù hợp với đặc thù hoạt động kinh doanh và mục tiêu bảo hộ của từng khách hàng. Chúng tôi tự hào là đối tác tin cậy, đồng hành cùng Quý khách trong việc thiết lập, duy trì và thực thi quyền SHTT một cách chủ động và hiệu quả.

Nguyễn Vũ Quân | Partner, IP Attorney

Đỗ Thị Phấn |Special Counsel

Hoàng Thị Tuyết Hồng | Senior Trademark Attorney

Đọc thêm