Thực Thi Nhãn Hiệu Tại Lào: Chiến Lược Khôn Ngoan Trong Vùng Đầy Rủi Ro

Chủ sở hữu nhãn hiệu có thể làm gì khi phát hiện nhãn hiệu của mình bị xâm phạm tại Lào – một trong những khu vực pháp lý phức tạp nhất Đông Nam Á? Đây là câu hỏi then chốt mà Luk Fook Company, thương hiệu trang sức quốc tế hàng đầu, phải đối mặt khi phát hiện nhãn hiệu của họ bị sử dụng trái phép tại một cửa hàng nằm trong Đặc Khu Kinh Tế Tam Giác Vàng, thuộc tỉnh Bokeo, Lào – khu vực nổi tiếng với sự mập mờ pháp lý và các hoạt động thương mại bất hợp pháp.

Mặc dù việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) tại những khu vực pháp lý như vậy có thể bị xem là bất khả thi hoặc tiềm ẩn nhiều rủi ro, chiến lược của Luk Fook Company đã chứng minh rằng việc can thiệp pháp lý có mục tiêu, được thực hiện một cách chính xác và khéo léo, vẫn có thể mang lại kết quả thực sự, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.

KENFOX IP & Law Office – được Asia IP xếp hạng là công ty SHTT hàng đầu tại Lào – chia sẻ cách tiếp cận chiến lược đã được áp dụng để xử lý vụ xâm phạm nghiêm trọng này. Thông qua điều tra kín đáo, và áp dụng các biện pháp giải quyết ngoài tố tụng, vụ việc này cho thấy rằng chủ sở hữu nhãn hiệu hoàn toàn có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình một cách hiệu quả, ngay cả trong môi trường pháp lý đầy thách thức.

I. Phát hiện vi phạm nhãn hiệu: Sử dụng trái phép tại Đặc khu kinh tế Tam giác vàng

Công ty Luk Fook, thương hiệu trang sức cao cấp nổi tiếng toàn cầu, gần đây phát hiện một vụ việc nghiêm trọng liên quan đến hành vi sử dụng trái phép nhãn hiệu của họ là “” và “” đã đăng ký tại Lào. Một cửa hàng trang sức hoạt động dưới tên gọi “Cửa hàng trang sức Luk Fook” (“Luk Fook Jewelry Store”) đã công khai tiếp thị các sản phẩm trang sức trực tuyến, với địa điểm hoạt động đặt tại Đặc khu kinh tế Tam giác vàng (GTSEZ) thuộc tỉnh Bokeo – một khu vực nổi tiếng với hoạt động thương mại bất hợp pháp, sự giám sát lỏng lẻo và những thách thức trong công tác thực thi pháp luật.

Hành vi sử dụng trái phép nhãn hiệu của “Luk Fook” lần đầu tiên được phát hiện thông qua một video công khai đăng tải trên nền tảng Douyin (phiên bản TikTok của Trung Quốc). Đoạn video, được đăng tải khoảng 03 tháng trước khi bị phát hiện, ghi lại rõ ràng biển hiệu và nội thất của cửa hàng. Cửa hàng trang sức Luk Fook đã sử dụng và trưng bày nổi nhãn hiệu “Luk Fook” bằng tiếng Trung trùng lặp hoàn toàn các nhãn hiệu đã đăng ký của Công ty Luk Fook tại Lào làm thương hiệu và hình ảnh của cửa hàng này. [https://www.douyin.com/search/金三角经济特区唐人街?type=general]

Điều đáng chú ý là Công ty Luk Fook chưa từng cấp phép, ủy quyền hay thiết lập bất kỳ mối quan hệ thương mại nào với thực thể đang vận hành cửa hàng nói trên. Việc sử dụng tên gọi “Luk Fook” và các dấu hiệu liên quan trong bối cảnh này là hoàn toàn trái phép và cấu thành hành vi vi phạm quyền nhãn hiệu theo Luật SHTT Lào, cụ thể là theo các quy định về sử dụng nhãn hiệu mà không được phép và khả năng gây nhầm lẫn.

II. Thực Thi: Những thách thức về pháp lý và hoạt động trong Đặc khu kinh tế Tam giác vàng

Điều khiến vụ việc này trở nên đặc biệt phức tạp không chỉ nằm ở “hành vi xâm phạm nhãn hiệu”, mà còn ở bối cảnh địa lý và pháp lý nơi hành vi đó xảy ra. Đặc Khu Kinh Tế Tam Giác Vàng (GTSEZ) nổi tiếng với với những rào cản về tiếp cận, hồ sơ thương mại không rõ ràng và các hoạt động rủi ro cao, thường nằm ngoài tầm kiểm soát của các quy định thị trường thông thường. Việc không có địa chỉ cụ thể, kết hợp với sự thiếu minh bạch trong hoạt động của cửa hàng, đã làm cho mọi nỗ lực thực thi trực tiếp trở nên khó khăn và đòi hỏi một cách tiếp cận được cân nhắc kỹ lưỡng.

III. Yêu Cầu Hành Động Quyết Liệt Từ Khách Hàng

Nhận thấy nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng đến thương hiệu và sự cần thiết phải can thiệp kịp thời, Công ty Luk Fook đã ủy quyền cho KENFOX IP & Law Office tiến hành điều tra thực địa. Mục tiêu của khách hàng được xác định rõ ràng và cụ thể:

Xác định vị trí thực tế của cửa hàng vi phạm trong Đặc khu kinh tế Tam giác vàng;
Xác minh và ghi lại địa chỉ của cửa hàng, bao gồm số nhà và tên đường (nếu có);
Chụp ảnh biển số nhà để làm bằng chứng;
Vào bên trong cửa hàng (nếu an toàn) và thu thập tài liệu quảng bá hoặc tiếp thị (ví dụ: tờ rơi, brochure);
Thu thập thông tin liên hệ của cửa hàng, đặc biệt là số điện thoại của người điều hành.

IV. Kết Quả Điều Tra Thực Địa: Bằng Chứng Thu Thập Được Qua Hoạt Động Bí Mật và Chiến Lược

KENFOX đã triển khai một đội ngũ điều tra, có kinh nghiệm chuyên sâu xử lý các vụ việc SHTT có mức độ rủi ro cao. Hoạt động một cách kín đáo và có chiến thuật, điều tra viên đã tiếp cận được địa điểm mục tiêu và vào cửa hàng với vai trò là một khách hàng tiềm năng.

Trong quá trình tiếp cận, điều tra viên đã khéo léo trò chuyện với nhân viên bán hàng và xác nhận rằng cửa hàng do một chủ sở hữu người Trung Quốc điều hành. Cuộc trao đổi này, kết hợp với cách bố trí không gian và thương hiệu của cửa hàng, càng củng cố nghi ngờ về hành vi cố ý lợi dụng danh tiếng thương mại của Luk Fook.

Trong quá trình ghé thăm, điều tra viên đã trò chuyện tự nhiên với nhân viên cửa hàng và thành công xác nhận rằng cửa hàng này do một công dân Trung Quốc điều hành. Cuộc trao đổi này, cùng với cách bài trí và thương hiệu của cửa hàng, đã củng cố thêm nghi ngờ về việc cố ý lợi dụng uy tín thương mại của Luk Fook.

Kết quả của chiến dịch bí mật này, các bằng chứng quan trọng sau đã được thu thập:

Hình ảnh các biển hiệu vi phạm – cả bên trong và bên ngoài cửa hàng – có các ký tự Trung Quốc trùng lặp với các nhãn hiệu Luk Fook;
Tài liệu hình ảnh về cách bài trí và các yếu tố trang trí của cửa hàng, càng làm nổi bật sự tương đồng và khả năng gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng;
Số điện thoại của chủ cửa hàng, được lấy từ nhân viên, cung cấp một kênh liên lạc quan trọng cho các hành động pháp lý tiếp theo.

Toàn bộ các phát hiện đã được lưu trữ và tổng hợp thành hồ sơ bằng chứng, tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn thực thi tiếp theo. Bước này cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng hồ sơ pháp lý đáng tin cậy và gia tăng sức ép nhằm đạt được sự tuân thủ tự nguyện hoặc tiến hành các biện pháp pháp lý xa hơn.

Dấu hiệu vi phạm trên biển hiệu và bên trong Cửa hàng trang sức Luk Fook ở Đặc khu kinh tế Tam giác vàng (GTSEZ)

V. Biện pháp thực thi quyền SHTT tại Lào

Khi đối mặt với vi phạm nhãn hiệu tại Lào, chủ sở hữu quyền phải đánh giá cẩn trọng bối cảnh thực thi pháp luật, vốn vẫn đang trong quá trình phát triển và thường phức tạp bởi kinh nghiệm hạn chế của các cơ quan chức năng. Trên thực tế, có ba biện pháp chính: (i) Thực thi hành chính thông qua các Cơ quan nhà nước, (ii) gửi Thư Cảnh Báo yêu cầu chấm dứt vi phạm, và (iii) khởi kiện dân sự tại tòa án. Mỗi phương thức đều có những ưu điểm, hạn chế và các yếu tố thực tiễn riêng cần cân nhắc.

1. Biện pháp Thực thi Hành chính

Biện pháp hành chính vẫn là công cụ thực thi thiết thực và được sử dụng rộng rãi nhất tại Lào, chủ yếu do Cục SHTT Lào điều phối.

(i) Biện pháp do Cục SHTT Lào khởi xướng (đã xác định bên phạm):

Theo cách tiếp cận này, Cục SHTT Lào chính thức xác định bên vi phạm và ban hành văn bản cảnh báo trực tiếp, yêu cầu bên vi phạm chấm dứt toàn bộ hành vi xâm phạm trong vòng 15–30 ngày. Mặc dù cơ chế này tạo ra một hồ sơ rõ ràng chống lại bên vi phạm, nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro: Nhiều đối tượng vi phạm tạm thời loại bỏ hàng hóa vi phạm, sau đó lại tiếp tục kinh doanh với nhãn hiệu đã được thay đổi chút ít, hoặc thậm chí tìm cách đăng ký nhãn hiệu tương tự gây nhầm lẫn.

(ii) Biện pháp hành chính cấp tỉnh (chưa xác định bên vi phạm):

Một phương án khác, Cục SHTT Lào có thể chỉ đạo Sở Khoa học và Công nghệ (Department of Science and Technology – DST) cấp tỉnh ban hành các thông báo chung nhắm vào tất cả các cửa hàng và chợ trong địa bàn. Việc thực thi sau đó sẽ dưới hình thức các cuộc truy quét trên diện rộng, thường bao gồm các hoạt động cảnh báo và tịch thu hàng hóa. Phương pháp này kém chính xác hơn vì không nêu tên hoặc chỉ đích danh một đối tượng vi phạm cụ thể.

Nếu khiếu nại được chứng minh là có cơ sở, Cục SHTT Lào có thể phối hợp với Cảnh sát Kinh tế, Hải quan, Bộ Công Thương, và các cơ quan khác để tiến hành kiểm tra, truy quét. Hàng giả thường bị tịch thu và tiêu hủy ngay trong lần truy quét đầu tiên. Những đối tượng tái phạm có thể bị xử lý hình sự, đối mặt với các hình phạt như phạt tiền và phạt tù.

Nếu khiếu nại được chứng minh là có căn cứ, Cục SHTT Lào có thể phối hợp với Cảnh sát Kinh tế, Hải quan, Bộ Công Thương và các cơ quan khác để tiến hành truy quét. Hàng hóa giả mạo thường bị tịch thu và tiêu hủy ngay trong đợt truy quét đầu tiên. Trường hợp tái phạm có thể bị xử lý hình sự, với mức phạt tiền và án tù.

Quy trình thực thi:

Nộp Đơn yêu cầu xử lý vi phạm và bằng chứng tới Cục SHTT Lào;
Cục SHTT Lào tiến hành điều tra sơ bộ;
Nếu có căn cứ, Văn phòng Thủ tướng có thể phê duyệt việc thành lập Ban Thực thi;
Ban Thực thi ban hành lệnh chính thức yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm;
Tiến hành kiểm tra định kỳ và tịch thu hàng hóa vi phạm.

2. Thư Yêu Cầu Chấm Dứt Hành Vi Vi Phạm (Cease-and-Desist Letter – C&D Letter)

Thư yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm được coi là bước đi ban đầu hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất. Văn bản này thực hiện một số chức năng quan trọng sau:

Thông báo chính thức cho bên vi phạm về quyền đối với nhãn hiệu của chủ sở hữu;
Nêu rõ hành vi vi phạm pháp luật và sự bất hợp pháp của hành vi đó theo quy định của pháp luật SHTT Lào;
Yêu cầu chấm dứt ngay lập tức các hành vi xâm phạm;
Thể hiện sự sẵn sàng đưa vụ việc lên cơ quan hành chính hoặc cơ quan tư pháp để xử lý.

Chiến lược này thường có tác dụng răn đe đối với các đối tượng vi phạm quy mô nhỏ hoặc thiếu hiểu biết, đồng thời tạo lập hồ sơ, chứng cứ có thể sử dụng trong trường hợp cần tiến hành thủ tục pháp lý chính thức.

3. Khởi Kiện Dân Sự Tại Tòa Án

Chủ sở hữu nhãn hiệu có thể tiến hành khởi kiện dân sự về hành vi xâm phạm tại Tòa án Nhân dân Lào, cụ thể là thông qua Phòng Thương mại thuộc Tòa án Nhân dân cấp tỉnh hoặc thủ đô. Tuy nhiên, Lào hiện chưa có tòa án chuyên trách về SHTT, và cả cơ quan tư pháp lẫn cơ quan thực thi pháp luật đều thường thiếu kinh nghiệm trong việc xử lý các vụ việc liên quan đến nhãn hiệu. Thêm vào đó, án lệ về SHTT tại Lào còn rất hạn chế, khiến cho quá trình tố tụng trở nên tốn kém, kéo dài và khó dự đoán.

Do vậy, việc khởi kiện dân sự thường không được khuyến nghị là biện pháp thực thi ban đầu tại Lào, đặc biệt là ở các khu vực có rủi ro cao như Tam giác Vàng.

VI. Hành Động Quyết Liệt Và Giải Pháp Cho Khách Hàng

Sau cuộc điều tra thực địa ban đầu, điều tra viên của KENFOX đã thu thập thành công thông tin liên hệ WeChat của chủ cửa hàng thông qua trao đổi kín đáo với nhân viên bán hàng. Trên cơ sở này, chúng tôi đã xây dựng một chiến lược thực thi có tính răn đe cao, mà không cần phải tiến hành các thủ tục hành chính hoặc tố tụng kéo dài.

Một Thư Cảnh Báo được soạn thảo với văn phong mạnh mẽ, đưa ra phân tích pháp lý chi tiết về các hành vi vi phạm, kèm theo các bằng chứng về quyền nhãn hiệu của khách hàng tại Lào và các hậu quả pháp lý có thể xảy ra nếu vụ việc bị đưa ra cơ quan thực thi pháp luật. Thư Cảnh Báo đã nhấn mạnh về khả năng bên vi phạm sẽ bị truy quét hành chính, tịch thu hàng hóa vi phạm, và chuyển sang các thủ tục dân sự hoặc hình sự.

Để đảm bảo tính rõ ràng và hiệu lực pháp lý tối đa, Thư Cảnh Báo được chuẩn bị bằng ba ngôn ngữ – tiếng Lào, tiếng Anh và tiếng Trung – kèm theo bản in màu các bằng chứng vi phạm, bao gồm hình ảnh biển hiệu vi phạm sử dụng bên trong và bên ngoài cửa hàng.

Toàn bộ hồ sơ được gửi đồng thời qua ba kênh:

Qua tài khoản WeChat của bên vi phạm;
Trực tiếp đến cửa hàng tại Đặc Khu Kinh tế Tam giác Vàng;
Giao tận tay nhân viên cửa hàng để đảm bảo việc tiếp nhận thông báo.

VII. Tự Nguyện Tuân Thủ và Kết Luận

Một tuần sau, cuộc kiểm tra tiếp theo cho thấy bên vi phạm đã hoàn toàn tuân thủ một cách tự nguyện. Cụ thể, bên vi phạm đã tháo gỡ:

Toàn bộ biển hiệu bên ngoài và bên trong cửa hàng;
Các dấu hiệu thương mại vi phạm gắn trên tường;
Các dấu hiệu nhãn hiệu trên các quầy hàng trong cửa tiệm.

Một diễn biến đáng chú ý của vụ việc là sau khi tự nguyện gỡ bỏ nhãn hiệu vi phạm, chủ cửa hàng đã tiếp cận KENFOX để đề xuất hợp tác kinh doanh với Công ty Luk Fook. Tuy nhiên, Công ty Luk Fook đã từ chối đề xuất hợp tác kinh doanh này, nêu rõ rằng họ không có ý định phát triển kinh doanh tại Đặc khu Kinh tế Tam giác Vàng (GTSEZ).

Việc tự nguyện khắc phục này, đạt được mà không cần phải yêu cầu sự can thiệp từ các cơ quan thực thi pháp luật của Lào, được khách hàng đánh giá là một kết quả hết sức thỏa đáng. Kết quả này mang lại một giải pháp hiệu quả: quyền SHTT của khách hàng được bảo vệ, hành vi vi phạm bị loại bỏ, đồng thời chi phí và rủi ro được giảm thiểu. Đây là phương án bảo vệ quyền SHTT một cách hiệu quả, tránh phát sinh chi phí thực thi, hạn chế sự chậm trễ về thủ tục, và giảm thiểu rủi ro vốn tồn tại trong quá trình thực thi tại các khu vực có mức độ rủi ro cao như Tam giác Vàng.

Nguyễn Vũ Quân | Partner, IP Attorney

Đỗ Thị Phấn |Special Counsel

Hoàng Thị Tuyết Hồng | Senior Trademark Attorney

Đọc thêm