Truy Vết Xâm Phạm Kiểu Dáng Công Nghiệp: Từ Giám Định VIPRI Đến Tiêu Hủy Hơn 5.000 Sản Phẩm Vi Phạm

Nói cách khác, một cơ sở sản xuất “ngầm” đang phân phối bao bì vi phạm và cố tình ẩn danh để tránh truy vết.

Kết quả:

• Thông qua hoạt động đặt hàng kiểm soát liên tục, trao đổi trực tiếp với người bán và giám sát thực địa, chúng tôi xác định được địa điểm sản xuất bí mật, được che giấu bên trong khuôn viên một nhà máy lớn;
• Chúng tôi nộp đơn yêu cầu giám định từ Viện KHSHTT xác nhận kiểu dáng chai vi phạm xâm phạm kiểu dáng công nghiệp đã đăng ký của khách hàng;
• Chúng tôi chuyển hồ sơ lên Thanh tra Bộ Khoa học & Công nghệ (Thanh tra Bộ KHCN);
• Thanh tra Bộ KHCN phối hợp Công an tiến hành đột kích cơ sở sản xuất;
• Thu giữ và tiêu hủy hơn 5.000 chai vi phạm;
• Thanh tra Bộ KHCN công bố vụ việc như một điển hình về xử lý xâm phạm kiểu dáng công nghiệp tại Việt Nam.

Ông Quân phát hiện kho hàng chứa chai nước rửa chén xâm phạm

2. Tại sao vụ việc có tính thách thức pháp lý cao?

(1) Bán hàng ẩn danh trên nền tảng online:

Sản phẩm vi phạm chỉ xuất hiện trên các kênh thương mại điện tử / mạng xã hội. Người bán:

• Không cung cấp địa chỉ;
• Không hiển thị mã số thuế;
• Chuyển toàn bộ trao đổi sang liên hệ điện thoại và báo giá riêng.

Điều này cố ý nhằm:

• Tránh kiểm tra đột xuất;
• Tránh bị tống đạt thông báo/tài liệu tố tụng;
• Tránh sự chú ý của cơ quan hải quan và quản lý thị trường.

(2) Thông tin nhà sản xuất mập mờ / che giấu:

Ngay cả nhãn in trên chai cũng ghi thông tin sản xuất một cách chung chung, mơ hồ: Không tên công ty rõ ràng, không địa chỉ đầy đủ, không mã số cơ sở.

Điều này khiến các bước xác minh thông thường của Quản lý thị trường hoặc Công an – vốn bắt đầu từ địa chỉ “nhà sản xuất” in trên bao bì – bị vô hiệu hóa.

Nói cách khác, bên vi phạm không chỉ sao chép kiểu dáng – họ còn chủ động che giấu danh tính doanh nghiệp và địa điểm sản xuất.

(3) Quyền kiểu dáng công nghiệp, không phải nhãn hiệu:

Đây không phải vụ việc về logo hay nhầm lẫn tên thương hiệu, mà là xâm phạm quyền kiểu dáng công nghiệp – tức là xâm phạm hình dáng / cấu tạo bên ngoài / đường nét của chai sản phẩm. Điều này quan trọng vì:

• Nhiều cán bộ thực thi tại Việt Nam quen xử lý vụ logo giả trên hàng giả;
• Ít người tự tin xử lý vụ sao chép kiểu dáng / hình dạng nếu không có kết luận chuyên môn.

Vì vậy chúng tôi phải:

• Chứng minh kiểu dáng đã được đăng ký và bảo hộ tại Việt Nam;
• Chứng minh chai vi phạm có không khác biệt đáng kể với kiểu dáng được bảo hộ.

Điều này đòi hỏi chứng cứ kỹ thuật, chứ không chỉ “nhìn là thấy họ sao chép”. Đây chính là lúc vai trò của Kết luận Giám định của Viện Khoa học SHTT trở nên then chốt.

3. Chiến lược và Hành động của KENFOX

(i) Xác định bí mật nơi sản xuất thực tế

Chúng tôi không dựa vào các thông tin sai lệch in trên chai. Thay vào đó, chúng tôi:

• Tiếp cận trực tiếp người bán thông qua số điện thoại trên các bài đăng online;
• Đóng vai người mua và thực hiện đơn hàng giả định;
• Theo dõi quá trình giao hàng (ai giao, lấy hàng ở đâu, tốc độ xử lý đơn);
• Giám sát mô hình liên lạc và vận hành logistics.

Thông qua đó, chúng tôi xác định không chỉ “ai đang bán” mà quan trọng hơn là “nguồn hàng thực sự đến từ đâu”. Sau quá trình theo dõi và gây áp lực, chúng tôi xác định được địa điểm sản xuất thực tế – nằm ẩn trong khuôn viên một nhà máy lớn khác, chứ không phải nhà máy độc lập có bảng hiệu rõ ràng. Đây là chiến thuật che giấu tinh vi: “nhà máy trong nhà máy” nhằm tránh bị phát hiện.

Chúng tôi không chờ cơ quan chức năng “tự tìm kho hàng” – chúng tôi trực tiếp truy vết đến tận cơ sở sản xuất dù đối tượng cố tình ẩn danh.

(ii) Chuẩn bị chứng cứ và cơ sở kỹ thuật

Sau khi xác định được nơi sản xuất, chúng tôi phải chứng minh hành vi xâm phạm kiểu dáng công nghiệp một cách rõ ràng – không chỉ cảm tính mà bằng cách cơ quan Việt Nam có thể hành động.

Chúng tôi nộp đơn yêu cầu đến Viện Khoa học SHTT Việt Nam (VIPRI) giám định để xác định:

• Hình dáng bên ngoài của chai nước rửa chén bị cáo buộc;
• Được sản xuất và bán bởi bên vi phạm;
• Có giống / tương tự đáng kể với kiểu dáng công nghiệp đã đăng ký của khách hàng tại Việt Nam hay không.

Viện Khoa học SHTT Việt Nam kết luận rằng:

• Hình dáng chai của sản phẩm vi phạm xâm phạm kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ của doanh nghiệp Hà Lan.

Kết luận này rất quan trọng vì Thanh tra Bộ KHCN và công an dựa vào kết luận của Viện Khoa học SHTT Việt Nam để xác định đây là hành vi xâm phạm “thật” chứ không phải sản phẩm “na ná”.

Chúng tôi tạo dựng cơ sở kỹ thuật rõ ràng để chuyển một khiếu nại sao chép kiểu dáng thành hồ sơ đủ điều kiện cho một cuộc kiểm tra đột xuất.

(iii) Đẩy mạnh các biện pháp thực thi : Thanh tra Bộ KHCN + Công an

Với địa điểm sản xuất, bằng chứng hoạt động và kết luận của Viện Khoa học SHTT Việt Nam, chúng tôi nộp hồ sơ lên Thanh tra Bộ KHCN – cơ quan trung ương có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Thanh tra Bộ KHCN sau đó:

• Phối hợp công an địa phương;
• Tiến hành kiểm tra đột xuất cơ sở sản xuất;
• Kiểm kê hàng hóa vi phạm tại chỗ;
• Lập biên bản và ghi nhận hành vi vi phạm chính thức.

Đây không phải chuyến thăm làm việc – mà là chiến dịch phối hợp giữa cơ quan hành chính và công an để kiểm soát hiện trường, bảo toàn chứng cứ và tạo hiệu ứng răn đe.

Chúng tôi không chỉ “nộp hồ sơ” – chúng tôi chuẩn bị hồ sơ thực thi hoàn chỉnh, để cơ quan chức năng có thể hành động mạnh mẽ.

(iv) Tịch thu và tiêu hủy

Trong cuộc kiểm tra:

• Hơn 5.000 chai nước rửa chén vi phạm kiểu dáng bị tịch thu;
• Hàng hóa bị buộc tiêu hủy, không cho quay lại thị trường.

Điều này quan trọng vì: (i) Ngăn chặn thiệt hại ngay lập tức; và (ii) Loại bỏ khả năng tiếp tục sản xuất kinh doanh dựa trên kiểu dáng sao chép.

(v) Thông điệp thực thi công khai

Vụ việc được Thanh tra Bộ KHCN công bố công khai trên website như một ví dụ điển hình về xử lý xâm phạm kiểu dáng công nghiệp tại Việt Nam.

Điều này có ý nghĩa lớn:

• Khẳng định hành vi sao chép kiểu dáng là xâm phạm nghiêm trọng;
• Gửi thông điệp răn đe rõ ràng đến thị trường;
• Góp phần bảo vệ lợi ích của khách hàng và uy tín chống xâm phạm tại Việt Nam.

Chúng tôi không chỉ xử lý âm thầm – chúng tôi tạo ra tiền lệ thực thi mang tính răn đe toàn thị trường.

4. Kết quả / Tác động

• Phát hiện cơ sở sản xuất ẩn danh: Chúng tôi đã xuyên thủng chiến lược che giấu có chủ đích (không địa chỉ, số điện thoại dùng một lần, thông tin nhãn mác mơ hồ) và xác định được địa điểm sản xuất thực tế – dù cơ sở này được giấu trong khuôn viên một nhà máy lớn hơn.
• Xác nhận của Viện Khoa học SHTT Việt Nam về hành vi xâm phạm kiểu dáng công nghiệp: Chúng tôi không dựa vào nhận định chủ quan. Chúng tôi đã yêu cầu giám định từ cơ quan chuyên môn cấp quốc gia, khẳng định hình dạng chai sao chép đã xâm phạm kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ của khách hàng tại Việt Nam.
• Đột kích thực thi với sự tham gia của công an: Thanh tra Bộ KHCN phối hợp với công an địa phương tiến hành kiểm tra đột xuất, thu giữ hơn 5.000 chai vi phạm và lập biên bản vi phạm. Đây là yếu tố quan trọng tạo răn đe và làm cơ sở xử lý nghiêm nếu tái phạm.
• Tiêu hủy hàng hóa vi phạm: Toàn bộ số chai bị thu giữ đã bị tiêu hủy – loại bỏ hoàn toàn sản phẩm xâm phạm khỏi thị trường và ngăn chặn việc hàng hóa quay trở lại thông qua các kênh phi chính thống.
• Răn đe công khai: Thanh tra Bộ KHCN đã công bố vụ việc như một ví dụ điển hình xử lý xâm phạm kiểu dáng công nghiệp, gửi thông điệp mạnh mẽ đến thị trường rằng kiểu dáng công nghiệp là quyền SHTT có thể thực thi tại Việt Nam, không chỉ là giấy tờ mang tính hình thức.

Về mặt thương mại, đối với doanh nghiệp Hà Lan

• Bảo vệ hình ảnh và nhận diện bao bì sản phẩm tại thị trường Việt Nam;
• Ngăn chặn sự xói mòn khả năng nhận diện của hình dáng chai đặc trưng (yếu tố mà người tiêu dùng thường nhận biết đầu tiên);
• Loại bỏ một chuỗi cung ứng ngầm có thể phát triển nhanh chóng thông qua kênh online mà hoàn toàn không chịu trách nhiệm pháp lý.

5. Vụ việc này chứng minh điều gì về KENFOX?

• Chúng tôi truy tìm được nhà sản xuất lẩn tránh ẩn sau các tài khoản bán hàng ẩn danh: Không chờ cơ quan chức năng tự lần ra, chúng tôi chủ động thực hiện các đơn hàng thử, liên hệ trực tiếp, lần dấu vết logistics và giám sát thực địa cho đến khi xác định được địa điểm sản xuất bị che giấu.
• Chúng tôi thực thi quyền kiểu dáng công nghiệp, không chỉ nhãn hiệu: Nhiều đơn vị chỉ tập trung vào logo/nhãn hiệu. Chúng tôi bảo vệ kiểu dáng công nghiệp – hình dạng/chất lượng thể hiện bên ngoài của chai – vốn là thứ mà các đối tượng xâm phạm trong ngành FMCG và sản phẩm gia dụng thường sao chép.
• Chúng tôi xin được kết luận chuyên môn của Viện Khoa học SHTT Việt Nam để mở đường cho thực thi: Chúng tôi đã xin được Kết luận giám định của Viện Khoa học SHTT Việt Nam xác nhận kiểu dáng chai sao chép xâm phạm kiểu dáng được bảo hộ của khách hàng. Đây là cơ sở kỹ thuật cho phép Viện Khoa học SHTT Việt Nam và công an thực hiện kiểm tra, xử lý một cách tự tin.
• Chúng tôi điều phối đột kích với công an để đạt tác động tối đa: Chúng tôi đưa vụ việc lên Thanh tra Bộ KHCN, sau đó Thanh tra Bộ KHCN phối hợp công an địa phương tiến hành kiểm tra, thu giữ hơn 5.000 chai vi phạm. Đây không chỉ là “thư cảnh báo” – đây là thực thi thực địa.
• Chúng tôi đảm bảo không chỉ tịch thu mà còn tiêu hủy: Các sản phẩm vi phạm bị thu giữ và tiêu hủy, ngăn chặn hoàn toàn khả năng quay lại thị trường và loại bỏ ngay lập tức nguồn hàng của đối tượng vi phạm.
• Chúng tôi tạo hiệu ứng răn đe công khai: Vụ việc được Thanh tra Bộ KHCN công bố như một ví dụ điển hình, gửi thông điệp rõ ràng rằng việc sao chép kiểu dáng công nghiệp tại Việt Nam là hành vi có thể bị xử lý nghiêm và khách hàng của chúng tôi được bảo vệ chủ động.

Chúng tôi bảo vệ nhận diện sản phẩm và vị thế thị trường: Với các thương hiệu FMCG/sản phẩm gia dụng (nước rửa chén, chất tẩy rửa…), hình dáng chai chính là thương hiệu. Bằng việc chặn đứng sản phẩm nhái về kiểu dáng, chúng tôi bảo vệ nhận diện ngoài kệ hàng và sự nhận biết của người tiêu dùng đối với thương hiệu Hà Lan tại Việt Nam.

Nguyễn Vũ Quân | Partner, IP Attorney

Đỗ Thị Phấn |Special Counsel